Pandeminin neden olduğu karantina sonrasında Avrupa ve ülkemizde enerji fiyatlarında ciddi bir artış oldu. Pazarda azalan gaz arzına karşı olarak pandemi sonrasında canlanan piyasaların enerji talebinin artışı bu yüksek fiyatların sebebi gibi görünüyor.
Avrupa 2021 kışı ayının beklenenden daha soğuk geçmesi ile rezervlerde belirgin bir düşüşe sebep oldu, buna aşı kampanyalarının başarısı ile kısıtlamalarda gevşemeye gidilmesi ile artan enerji talepleri eklendi. Bu talebi Avrupa gaz tedarikçisi Rusya, Norveç ve Cezayir rezervlerindeki gazı yüksek fiyattan satarak bile karşılayamadı.
Hollanda merkezli sanal doğal gaz ticaret noktası Başlık Transfer Tesisi’nde (TTF) fiyatlar, 2021 ocak ayında megavatsaat başı 16 Euro’dan 2021 Eylül ortasında 75 Euro’ya kadar çıktı. Bu, bir yıldan daha az sürede yüzde 360’dan fazla artış anlamına geliyor. Ülkemizde de Ocak 2021 de megavatsaat başı 33 Euro olan Epiaş Piyasa Takas Fiyatı (PTF), Ocak 2021 de megavatsaat başı 77 Euro’ya kadar yükselmiştir. Botaş elektrik üretimi için belirlemiş olduğu doğalgaz fiyatları da 2021 Ocak ayında 1000m3 için yaklaşık 200 dolar iken, 2022 Ocak ayında 1000m3 için yaklaşık 465 dolara kadar yükselmiştir.
Uzmanların çoğu, enerji fiyatlarında yaşanan yükselişin geçici olmayıp kalıcı olmasını beklediklerini söylerken; önümüzdeki süreçte dünya genelinde enerji fiyatlarında yükseliş döneminin yaşanabileceğini öngörüyor.
Peki artan enerji fiyatlarının enerji tesislerinin değerine etkisi nasıl oldu? Bilindiği üzere enerji tesislerinin değerlemesinde gelir indirgeme yaklaşımı kullanılmaktadır. Öngörülemeyen bir şekilde enerji fiyatlarında yaşanan değişiklikle birlikle, enerji firmaları özellikle yenilenebilir enerji tesisleri için geçen yıl yapılan gelecek projeksiyonları güncellemek zorunda kaldılar. Enerji fiyatlarının artışı ile tesislerin gelirleri artmış, bu durum gider kalemi fosil yakıtlara ilişkili olmayan yenilenebilir enerji tesislerinin değerini olumlu olarak etkilemiş, doğalgaz çevrim santrali ve termik santrallerin ise gider kalemleri de aynı oranda arttığı için önemli bir yansıması olmamıştır. Doğalgaz çevrim santralleri 2021 Ocak ayına göre gelirleri dolar bazında %230 artarken, en önemli gider kalemi olan doğalgaz gideri ise aynı oradan artmıştır. Yenilenebilir enerji tesislerinde gelirler dolar bazında %230 artarken, gider kalemleri ise önemli ölçüde değişmemiştir.
Yenilenebilir enerji tesislerinin değeri de artan enerji fiyatları ile birlikte artmıştır. Bu fiyatlar dikkate alındığında 10 yıllık YEKDEM taahhüdü bitmiş, Epiaş’a satış yapan bir yenilebilir enerji santralinin değeri %230 artmış olacaktır. Özellikle halka açık olan veya bu konuda adımlar atan enerji firmalarının tesislerinin güncel değerlenin belirlenmesi doğru olacaktır.
