Südürülebilirlik Nedir?
Sürdürülebilirlik, kendi ihtiyaçlarımızı gelecek nesillerin ihtiyaçlarını karşılama yeteneğinden ödünç almadan karşılamak olarak ifade edilebilir. Doğal kaynaklara ek olarak, sosyal kaynaklara da ihtiyacımız var. Doğal kaynaklara ek olarak, sosyal ve ekonomik kaynaklara da ihtiyacımız bulunmakta olup, sürdürülebilirlik sadece çevrecilik kavramı ile sınırlı değildir. Sürdürülebilirlik aynı zamanda sosyal eşitlik ve ekonomik kalkınma ile ilgili endişeleri de kapsar.
Yenilenebilir Enerji Nedir?
Genellikle temiz enerji olarak da adlandırılan yenilenebilir enerji, sürekli yenilenen doğal kaynaklardan veya süreçlerden gelir. Yenilenebilir enerji, doğal olarak yenilenen ancak akışı sınırlı kaynaklardan elde edilen enerjidir; yenilenebilir kaynaklar süre olarak neredeyse tükenmez.
Yenilenebilir Enerji Kaynakları Nelerdir?
Teknolojinin günden güne gelişmesiyle birlikte, yeni yenilenebilir enerji türleri çıktığı bilinmektedir.
Günümüzde en sık karşılaşılan enerji kaynakları ise şunlardır:
- Güneş enerjisi
- Rüzgâr enerjisi
- Hidro enerji
- Jeotermal enerji
- Biyoenerji
- Gel-git, dalga ve akıntı enerjisi
Yenilenebilir Enerjinin Faydaları Nedir?
- Yenilenebilir enerji çevre dostudur
- Rezervleri kısıtlı olan fosil yakıtların aksine, kaynağı sınırsızdır ve sürekli yenisi gelir
- Yenilenebilir enerji güvenilir bir enerji kaynağıdır
- Tesisler daha az bakım, onarım gerektirir
- Halk sağlığına zarar vermez
- Atık ürünlerin geri dönüşümünde kullanılabilir
- Yerlidir ve ülkelerin yabancı enerji kaynaklarına olan ihtiyaçlarını azaltır
Lisanssız Elektrik Üretimi Nedir?
Lisanssız elektrik üretimi; tüketicilerin yenilenebilir enerji kaynakları ile küçük ölçekli tesisler vasıtasıyla ülkenin enerji üretiminin arttırılmasını amaçlayan, lisans alma ve şirket kurma yükümlülüğü bulunmaksızın gerçek ve tüzel kişilere 1.000 KW’a kadar elektrik üretme, kendi ihtiyaçlarını karşılayıp, fazlasını dağıtım şebekesine satma prensibine dayanan sistemdir.
Lisanssız elektrik üretimi, yenilenebilir enerji kaynakları olan hidroelektrik, rüzgâr, güneş, jeotermal, biyokütle, biyogaz gibi enrji kaynaklarını içerir.
Lisanssız elektrik üretimi yapabilmek için üreticinin bulunduğu bölgedeki yetkili enerji dağıtım kurumuna başvurması gereklidir.
Lisanssız Elektrik Üretimi İçin Hangi Belgeler Gereklidir?
- Üretimin yapılacağı mülke ait tapu belgesi
- Üretim kiracı olunan bir mülk üzerinde yapılacaksa, kira kontratı
- Tek hat şeması olan tesisin teknik özelliklerini belirten belge
- Başvuru ücretinin yatırıldığını gösterir dekont
- Başvurusu olumlu sonuçlanan ve bağlı bulunduğu bölgedeki dağıtım şirketinden yazı ulaştıktan sonra 180 gün içerisinde gerekli işlemleri tamamlayarak dağıtım şirketine onaylatılması gerekir
- Proje onaylatılır ve tesisisin kurulumu tamamlanarak dağıtım şirketine test edilmesi için başvuruda bulunulur
- Dağıtım şirketi testi tamamladıktan elektrik üretimi ve satışına başlanabilir
Lisanslı Elektrik Üretimi Nedir?
6446 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu ile piyasada elektrik üretimi, iletimi, dağıtımı, toptan veya perakende satışı, elektrik ithalat ve ihracatı ve piyasa işletim faaliyetleri için lisans alınması zorunlu kılınmıştır. 1MW ve üstü güce sahip tesisler için lisans bulunmakta olup, kurulu gücü 5 MW’tan büyük olan yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı elektrik üretim santralleri için Enerji Piyasası Düzenleme Kurumun (EPDK)’dan üretim lisansı alınmak zorundadır.
Elektrik üretim faaliyeti için öncelikli olarak önlisans alınması gerekmektedir. Kaynak türü ve kurulu güce göre belirlenecek önlisans süresi içerisinde yatırımcı, mevzuattan kaynaklanan izin, onay, ruhsat ve benzeri belgelerin edinmesi gerekmektedir. Önlisansın süresi, önlisans başvurusuna konu üretim tesisi projesinin kaynak türü ve kurulu gücüne bağlı olarak, mücbir sebep hâlleri hariç, 36 ayı geçmemek üzere Kurul kararı ile belirlenir.
Önlisans süresi içerisinde gerekli izin ve onayları alan yatırımcı, elektrik üretim tesisinin inşaatına başlayabilmesi için EPDK’dan üretim lisansını alması gerekmektedir. Lisans, faaliyetin niteliği dikkate alınarak en az 10, en çok 49 yıl için verilir.
RES (Rüzgâr Enerjisi Santrali) Nedir?
Rüzgâr, temiz, ücretsiz ve kolayca temin edilebilen bir yenilenebilir enerji kaynağıdır.
Rüzgâr enerjisi, türbinlerin rüzgarın kinetik enerjisini güç için kullanılabilecek mekanik veya elektrik enerjisine dönüştürdüğü enerji dönüşüm şeklidir. Rüzgâr türbinleri yardımıyla, rüzgârın gücünü kullanılır ve enerjiye dönüştürülür. Rüzgâr estiğinde, türbinin kanatları saat yönünde dönerek enerji yakalar.
Rüzgâr enerjisi, sahip olduğu birçok avantaj nedeniyle dünyanın en hızlı büyüyen enerji kaynaklarından biridir. Rüzgâr enerjisinin bir diğer avantajı, sınırsız bir yerel kaynaktan yararlanan yerli bir enerji kaynağı olmasıdır. Bununla birlikte, rüzgâr çiftlikleri için bazı uygun yerler, inşaat ve elektrik iletim lojistiğinde zorluklar yaratabilecek uzak bölgelerde bulunmaktadır. Rüzgar enerjisinin ek bir yararı da, rüzgar türbini işletimi doğrudan herhangi bir CO2 veya sera gazı salmadığı için sürdürülebilir bir enerji kaynağı olmasıdır. Rüzgâr enerjisi boldur, kolayca bulunur ve üretim için doğal kaynakları tüketmez.
HES (Hidroelektrik Enerjisi Santrali) Nedir?
Hidroelektrik santral (HES), akan suyun gücünü elektriğe dönüştüren bir enerji santralidir. Büyük bir nehirde akan su, büyük miktarda enerji taşır. Enerji üretmek için akan suyun akış hızı veya düşen hızı kullanılır. Su bazlı bir elektrik santrali ile elektrik üretiminde ana süreç; barajda belirli bir yüksekliğe çıkarılan suyun alt türbinlere aktarılmasıdır. Türbin çarklarına çarpan su türbin milini çok hızlı ve şiddetli bir şekilde döndürür. Bu hareketi sağlayarak jeneratör çalışır ve elektrik enerjisine dönüşür. Enerjisi kullanılan su, herhangi bir arıtma işlemine tabi tutulmadan kuyruksuyu kanalı ile nehir yatağına geri döndürülmektedir. Böylece nehir yatağında su kaybı, su seviyesinde azalma veya su kirliliği olmaz.
GES (Güneş Enerjisi Santrali) Nedir?
Güneş enerji santralleri (GES), güneşten gelen enerji parçalarını fotovoltaik paneller vasıtasıyla elektrik enerjisine çeviren santrallerdir. Güneş panellerine gelen ışıklar, paneller sayesinde enerjiye dönüştürülerek büyük güneş pillerine veya akülere depo edilmektedir.
Güneş enerji santrallerinin günümüz koşullarında kurulum maliyeti yüksek olmasına karşın temiz, depolaması kolay ve sınırsız bir kaynak olduğundan dolayı günümüzde sıklıkla tercih edilmektedir.
Kurulum maliyetleri kullanılan malzemeye, tesisin büyüklüğüne, bölgenin coğrafi konumuna ve güneş ışığı alma potansiyeline göre farklılık göstermektedir.
Termik Santral Nedir?
Termik santraller, katı, sıvı ya da gaz hâlindeki fosil yakıtların kimyasal enerjisinin elektrik enerjisine dönüştüğü elektrik santralleridir. Katı, sıvı, gaz hâlinde bulunan termik kaynağın uygun şartlarda ve uygun ortamda yakılarak yakıtın verdiği ısı enerjisinden ve genleşmeden faydalanılarak mekanik enerji elde edilir. Elde edilen bu mekanik enerjiden de alternatörler yardımı ile elektrik enerjisi üreten santrallere, termik santraller denir.
Termik santrallerde üretilen elektrik enerjisinin birim maliyeti, yenilenebilir enerji santrallerinde üretilen elektriğe göre çok daha pahalıdır. Fosil yakıt niteliğinde olması, çevre kirliliğine yol açması sebebiyle günümüzde gelişmiş ülkeler tarafından tercih edilmemekle beraber, özellikle kaliteli ve yüksek miktarda kömür rezervine sahip olan ülkeler tarafından halen kullanılmaktadır.
Termik santrallerin, yakıtın ve mekanik enerji üreten makinenin cinsine göre çeşitleri şunlardır:
- Buhar türbinli santraller
- Gaz türbinli santraller
- Dizel Santraller
- Nükleer Santraller
Nükleer Enerji Nedir?
Nükleer enerji, diğer bir ifadeyle atom enerjisi, bir atomun çekirdeğindeki enerjidir. Atomlar, evrendeki tüm maddeleri oluşturan küçük birimlerdir ve çekirdeği bir arada tutan enerjidir. Bir atomun yoğun çekirdeğinde çok büyük miktarda enerji vardır. Nükleer enerji elektrik üretmek için kullanılabilir. Ama önce enerji serbest bırakılmalıdır. Atomlardan iki şekilde salınabilir: nükleer füzyon ve nükleer fisyon. Nükleer füzyonda, atomlar daha büyük bir atom oluşturmak için birleştiğinde veya kaynaştığında enerji açığa çıkar. Nükleer fisyonda, atomlar daha küçük atomlar oluşturmak üzere parçalanır ve enerji açığa çıkar. Nükleer santraller elektrik üretmek için nükleer fisyon kullanır.
Biyoenerji Nedir?
Yenilenebilir enerji kaynaklarından biri olan biyoenerji birçok alt türe sahiptir. Biyogaz, biyodizel, biyoetanol, biyohidrojen ve biyokütle gibi alt türleri bulunmakta olup, yapılan çalışmalar sonucunda her geçen gün organik atıklardan enerji üretimi seçenekleri artmaktadır.
Biyoenerji, organik atıklardan elde edilen enerjidir. Organik atıkların temini ise son derece kolay ve masrafsız olduğu için genellikle biyoenerji kaynakları tercih edilir.
Enerji Santrali Değerlemesi Nasıl Yapılır?
Türkiye Elektrik Üretimi üretimdeki paylarına göre sırasıyla doğalgaz, hidroelektrik, taş kömürü ve linyit, ithal kömür, rüzgar, motorin ve fuel-oil gibi sıvı yakıtlar jeotermal, biyogaz ve güneş enerjisi ile yapılmaktadır. Bu üretim tesislerinin değerlemesi yapılırken her birinin ayrı parametreleri ve dinamikleri dikkate alınmalıdır. Gelir yaklaşımında tesisin geliri hesaplamasında Yekdem anlaşması olan tesislerin anlaşma süresi ve birim fiyatları, Epiaş satış fiyatlarının gelecekte nasıl bir yol izleyeceğinin analizinin yapılması, tesis üretimlerinin geriye dönük analizinin yapılarak fizibilite raporlarının gözden geçirilmesi, karbon geliri, buhar satışı gibi yan gelirlerinin incelenmesi gerekmektedir.
Gelir yaklaşımında tesisin gider hesaplamasında ise makine ekipman parkuru servis maliyetleri, sigorta kalemleri, kira bedelleri, katkı payları, personel maliyetleri, yönetim giderleri, sistem kullanım maliyetleri, kullanılan yakıtın maliyeti vb. gideler detaylı incelenerek, önümüzdeki yıllarda nasıl bir artış göstereceği detaylı olarak incelenmelidir. Değerlemesi talep edilen tesisin maliyet yaklaşımı değeri tespit edilirken makine ekipman parkurunun detaylı incelenmesi, hidroelektrik santrallerinin maliyetinin önemli bir kısmını oluşturan inşaat işlerinin maliyetinin belirlenirken doğru analizlerin yapılması, jeotermal tesislerin değerlemesinde maliyetin önemli bir kısmını oluşturan kuyuların maliyet değeri belirlenirken sondajın hangi şartlarda hangi arazide nasıl açıldığının tespiti önemlidir.
