Denge Gayrimenkul Değerleme ve Danışmanlık A.Ş Yönetim Kurulu Başkanı – Baki Budakoğlu
Son dönemde popülaritesi gün geçtikçe artan Metaverse kavramı, herkesin merak ettiği, araştırdığı ve hatta yatırım yaptığı bir ilgi alanı haline geldi.
Günümüzde kullanıcıların Metaverse’e yatırım yapma motivasyonları; arsa NFT’si satın almak, şirket altyapılarını Metaverse’e taşımak, tanıtım araçlarını Metaverse’e taşıyarak efektif bir şekilde kullanmak, oyunlar yaratmak, NFT sergileri tasarlamak, eğlence ve deneyim alanları yaratmak olarak söyleyebiliriz.
Öncelikle bugünün özellikle ülkemizde revaçta yatırım aracı olarak gündeme gelen arsa konusunu irdelemek doğru olur. Bu noktada arsa NFT’sinin fiziksel dünyadaki arsadan ayrıştığı konusunu da belirtmemiz gerekir. Arsa NFT’sini belirli bir blokzincir altyapısında yer alan, koordinatları ve bir ID’si bulunan, maddi olmayan varlıklar olarak tanımlayabiliriz.
Herhangi bir varlığın değerinden bahsedebilmek için değeri oluşturan faktörler olan kıtlık,yararlılık,istek ve etkin satın alma gücünün mevcudiyeti sözkonusu olmalıdır. Arsa yatırımını bu dört faktör özelinde irdelediğimizde;
- Yararlılık; arsa açısından incelendiğinde nasıl bir fayda üreteceği konusu şu anda herkesin hayalleri ve öngörüleri ile vücut buluyor.Yani bir belirsizlik sözkonusu.
- Metaverse genelinde bir kıtlıktan bahsetmek çok mümkün gözükmüyor,kıtlık sadece platform özelinde sözkonusu olabilir ki o noktada da life paper olarak ta sözü edilen White paperın incelenmesi,yatırım yapılması düşünülen platformdaki mevcut arsa NFT si sayısının artırılmasına yönelik nasıl bir öngörünün düzenlendiği öğrenilmelidir.Zira platformlar sanal ortamda oluşturulduğu için whitepaperda düzenleyici bir hüküm olmaması durumunda talebe göre sayının arttırılması durumu ile karşı karşıya kalınabilir.Ayrıca sonsuz sayıda öte evren tasarımı sözkonusu olabilir ve her firma kendi öteevrenini dizaynedebilir ve hayata geçirebilir.
- Arsa özelinde talep, satınalma isteği mevcut.
- Satınalma gücü ile desteklenmiş istekli bir talebin mevcudiyetinden bahsetmek tabi ki de mümkün.
Yukarıdaki açıklamalardan anlaşılacağı üzere Yararlılık ve Kıt Olma Kriterlerini karşıladığını söylemek pek mümkün değil.
Bu nedenle Öte Evrende arsa için pazar değerinden ziyade fiyattan bahsedilmesi daha doğru olur.
Diğer taraftan bugün için Metaverse’in bu erken döneminde blokzincirden bağımsız olarak şirket toplantılarının Metaverse ortamında yapılması şeklinde vücut bulan çalışmalara da tanık oluyoruz.
Yine şirket altyapılarını Metaverse’e taşımak konusunu açtığımız zaman; prestij amacıyla bazı inşaat projelerinin taşındığını, gerçek dünyada inşa edilen bazı projelerin dijital versiyonlarının da Metaverse platformlarında oluşturulduğunu, ünlü markaların çeşitli platformlarda şubeler açtığını, kendi platformlarını yarattıklarını, merkez ofis binalarını taşıdıklarını görüyoruz.
Tüm bunları göz önüne alarak; Metaverse’ün inşaat ve malzeme sektörüne olası etkilerini düşündüğümüzde; sanal gerçeklik gözlükleri takıldığında 3D deneyimin içinde var olmanın verdiği avantajın önemine dikkat çekmek gerekecektir. Yani 3D deneyim, aynı zamanda fiziksel dünyayla bağlantı kurmayı sağlamaktadır.
Bu nedenle, inşaat projelerinin son halinin müşterilerin zihninde canlanması için önceden üç boyutlu olarak tanıtımının yapılıp içerisinde gezilebilmesi, uzun süreler alan yatırımcı, çalışan, 3.parti toplantılarının üç boyutlu projenin son hali üzerinden hızlıca yapılarak süreçlerin kısaltılabilmesi, mimarlarla kol kola verilerek satılan dairelerin son halinin yine üç boyutlu olarak müşteriye sunulabilmesi gibi sonuçlar; hem müşteri memnuniyetini arttıracak, süreçleri kısaltıp verimliliği arttırarak uzun vadede inşaat şirketlerinin maliyetlerini de düşürecektir. Önümüzdeki dönemde proje maketlerinin yerini alabileceğini söyleyebiliriz.
Yakın dönemde meta mimarlık mesleğinin oluşması beklenmekte olup, hatta daha şimdiden birçok ünlü mimari tasarım ofisinin bu alana yönelmeye başladığı, platformlardan bazılarının ünlü mimarlar ile çalışarak tasarlandığı biliniyor.
Mesafeleri yok eden Metaverse ile farklı ülkelerden yatırımcıların ülkeler arası seyahat etmesine gerek kalmayacak veya internet üzerinden gördükleri bir projeye yatırım yapıp sonrasında hayal kırıklığı yaşamalarının önüne geçilebilecektir.
İnşaat şirketleri; tüm yerleşim planlamalarından, mimari projelerin farklı varyasyonlarına kadar, çok sayıda değişiklik veya yinelemeyi kendileri çeşitli yazılımlarla yapıp, üç boyutlu olarak deneyimleyebilecek; böylece ciddi bir zaman ve kaynak tasarrufu sağlayarak, maliyetleri optimize etmek suretiyle projenin son haline ulaşabilecektir.
İnşaat malzemelerinin 3D tanıtımlarının yapılması, yeni malzeme tespit ve üretimine katkı sağlanması, malzeme kullanımında ortaya çıkabilecek sonuçların test edilmesi ve doğru malzeme seçimiyle sürdürülebilirlik amaçlarına katkı sağlayarak selektif bir ortam oluşturulması da Metaverse’ün olası avantajlarındandır. Bu şekilde, yeterince bilinmeyen veya kullanılmayan bazı malzemelere yönelik eğitimler düzenlenip, projelerde daha çeşitli ve doğru malzeme kullanımının sağlanmasına vesile olunabilecektir.
Metaverse bir deneyim alanı olduğu için, projelerin pazarlanması, sunulması konusunda firmalar üzerinde düşünüp, bu alana yatırım yaparlarsa interaktif showroom alanları oluşturarak satış süreçlerini geliştirebileceklerdir.
Öngörülerimizi toparladığımız zaman; doğru bir stratejik planlama ve fizibilite yapılırsa, Metaverse platformu inşaat ve malzeme sektörü için oldukça fayda sağlayacak bir deneyim alanı haline gelecektir.
Yatırımcıların mutlaka gözönünde bulundurması gereken husus öte evrenin tasarım özelliklerinin varlığın değerini koruması ve ilerleyen dönemde yükseltmesi anlamında büyük önem taşıdığı hususudur.
Bununla birlikte yatırım yapılması düşünülen Metaverse Platformu’nun seçiminde;
- Blokzincir altyapısının bulunması
- Bulunduğu blokzincirin alt yapısının ilerleyen dönemde Metaverse’de yer alan diğer blokzincirler ile iletişimde bulunabilmesine imkan sağlayacak bir blokzincire dahil bir sanal evrende yer alması,
- Bulunduğu sanal evrenin etkin bir yönetim organizasyonuna sahip olması, kararların hızlı alınarak hayata geçirilebilmesi yeniliklere adapte olunabilmesi,
- Sanal evrende faaliyet gösteren kişi, kurum ya da kuruluşlar arasında yatayda mal ve hizmet tanıtım ve alım satımına imkan sağlanması,
- Sanal evren ikliminin ilgiyi sürekli üzerine çekecek etkinliklerden beslenmesi,
- Bulunulan sanal ortamın siber güvenlik tehlikelerine karşı yeterli güvenlik altyapısına sahip olması,
Kriterleri ileride hayal kırıklığı yaşanmaması adına önem arz etmektedir.
