Gayrimenkul alım satımı gerçekleştirirken, ürünün güncel Pazar değerinin ne kadar olduğu bilinmesi gereken bir konudur. Rayiç bedeli kanunlar kapsamında güvence altında olup, malın Pazar değeri altında satılmasını engellemek için hesaplanmalıdır.
Rayiç bedel alınacak ya da satılacak ev, arsa, taşıt ya da taşınmaz malların piyasada mevcut olan değerini ifade etmek için kullanılmaktadır. Rayiç bedeline yalnızca alım-satım işleri esnasında değil sigorta yaptırma yahut vergi ödemeleri sırasında da gereksinim duyulur. Emlak vergisi, otomobil vergisi, konut sigortası gibi işlemler gerçekleştirilirken hesaplama, güncel değer üzerinden gerçekleştirilir.
Rayiç bedeli il valilikleri tarafından tespit edilen komisyonca belirlenmekte olup komisyonlar, mal analizini gerçekleştirerek en düşük hangi fiyata satılması gerektiğini belirlemektedir. Bu sayede malın taşınmazın değeri altında alım-satım gerçekleştirmesinin önüne geçilir. Tespit edilen fiyat sabit kalmamakta olup her sene arz-talep dengesine bağlı olarak rayiç bedel tekrar belirlenir.
Durum şayet alım-satım işi yeniden gerçekleşecekse aydan aya farklılaşabilir. Rayiç bedel tespiti için konut rayiç hesaplaması, konusun olduğu çevredeki diğer evlerin rayiç bedelleri araç rayiç hesaplamasını ise modeli ile aynı olan diğer otomobillerin rayiç değerleri etkilidir.
Rayiç Bedeli Hangi Alanlarda Kullanılır?
Rayiç bedel türleri sıklıkla arsa ve ev gibi taşınmaz gayrimenkullerin değerlerinin hesaplanmasında ön plandadır Kanun kapsamında tespit edilen hesaplamalarla rayiç bedel belirlenmektedir. Konut rayiç bedelinin hesaplanmasında şu gibi kriterler vardır:
- Evin hangi şehirde bulunduğu
- Evin bulunduğu çevrenin ne kadar ilgi gördüğü
- Evin cephe özellikleri
- Evin site içerisinde olup olmaması ve çevresel artıları
- Evin büyüklüğü
- Konutun yaşı ve hastane, okul vb. gibi yerlere olan uzaklığı
Bunun yanı sıra araç alım satımı esnasında aracın minimum değerin altında gitmemesi için rayiç bedeli hesaplanmaktadır. Bu hesaplama esnasında şu gibi özelliklere bakılmaktadır:
- Aracın modeli ve yaşı
- Aracın varsa kaza geçmişi
- Aracın üretim yılı ve motor gücü
Tüm bunların yan ısıra taşınmaz mallar arasında yer alan arasında rayiç bedeli de şu gibi detaylar göz önünde bulundurularak değerlendirilmektedir:
- Arsanın büyüklüğü
- Arsanın bulunduğu bölge ve bu bölgenin değeri
- Arsanın tarım arazisine elverişli olup olmadığı
Ayrıca arsa etrafında olan imkanlar, bunun avantajları gibi durumlar da bedelin ortaya çıkmasında önemlidir.
Rayiç Bedel Nasıl Hesaplanır?
Rayiç bedel hesaplama her malın kendi türü ile karşılaştırma yapılarak hesaplanmaktadır. Konut rayiç bedeli hesaplanıyorsa, ev içinde bulunan bölgedeki, aynı özelliklere sahip üç ev belirlenmekte, önceli rayiç bedellerine bakılarak toplam bir bedel çıkartılmaktadır.
Ardından yine üç evin metrekare büyüklüğü hesaplanarak hepsi toplanmakta, toplam rayiç bedeline bölünmektedir. Hesaplanmadan elde edilen sonuç rayiç bedeli hesaplanan evin metrekaresi ile çarpılmakta, böylece bedeli göstermektedir.
Tapu Rayiç Bedeli Nasıl Öğrenilir?
Arsa rayiç bedeli arsanın bağlı bulunduğu belediyenin kendine ait sistemi bulunuyorsa doğrudan bu alandan yahut e-devlet üzerinden sorgulanarak, öğrenilebilmektedir.
Tapu Rayiç Bedelinin Cezası Nedir?
Tapu rayiç bedeli ev alıp satarken ve eve kredi yaptırırken belirtilmesi gereken bilgiler arasında bulunmaktadır. Burada yanlış bir beyan gerçekleştirmek suç olarak kabul edilmektedir. Bu bakımdan hareketi yapanlara yönelik farklı cezalar uygulanmaktadır.
Tapu rayiç bedelini yanlış beyan etme ev satışı yahut kredi işlemlerinden haksız kazançlara neden olmaktadır Bu bakımdan yanlış bilgi veren kişilerin alacağı tapu rayiç bedeli cezası faiz işleminden de geçer. Tapu değerini eksik bildirenlerin yaptığı işlem belirlendiği arada olan fark tespit edilmektedir.
Ek olarak kişilere ödemeleri gereken gerçek harcın yüzde 25 oranında da ceza kesilmektedir.
E-Devletten Rayiç Bedeli Nasıl Alınır?
Rayiç bedeli e devletten alınabilmektedir. Konut rayiç bedelini öğrenebilmek için ilk olarak e-devlet hesabına girilmektedir. Eğer e-devlet şifreniz bulunmuyorsa en yakın PTT’ye giderek, bunu almanız mümkündür.
E-devlet şifresi aldıktan sonra giriş yapılır. Konutun olduğu belediye seçildikten sonra arsa metrekare birim değeri sorgulama üzerine tıklanır. Ekrana gelen form doldurulduktan sonra rayiç bedelini kolay bir şekilde öğrenmek mümkündür.
